I. Tìm hiểu chung  1. Tác giả - Nguyễn Thành Long (1925-1991), quê: tỉnh Quảng Nam - Bắt đầu viết văn từ thời kháng chiến chống Pháp - Là cây bút chuyên về truyện ngắn và kí, với lối viết nhẹ nhàng giàu chất thơ  2. Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa  - Xuất xứ: rút ra từ tập Giữa trong xanh (1972) -  Hoàn cảnh sáng tác: được viết sau chuyến đi lên Lào Cai trong mùa hè năm 1970 II. Đọc - hiểu văn bản  1. Nhân vật anh thanh niên a. Giới thiệu chung - Thanh niên 27 tuổi, tầm vóc bé nhỏ, nét mặt rạng rõ - Cùng bố viết đơn xin đi lính nhưng kết quả là bố được đi lính, còn anh thì không. - Nghề nghiệp: làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu + Công việc: đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dự vào việc báo trước thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu. + Địa điểm làm công việc: sống một mình ở trạm khí tượng trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m, quanh năm lạnh giá, "bốn bề chỉ cây cỏ và mây mù lạnh lẽo". => Tác phẩm ra đời năm 1970 giữa lúc miền Bắc đang hăng say lao động sản xuất để xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa và chi viện cho miền Nam đánh Mĩ. Mỗi người dân miền Bắc ý thức sâu sắc vai trò của bản thân mình đối với sự nghiệp chung của đất nước: sống đẹp, sống có ích để góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Và nhân vật anh thanh niên trở thành biểu tượng đẹp cho những con người tích cực, trách nhiệm như thế. b. Các phẩm chất của nhân vật anh thanh niên * Yêu công việc, có tinh thần lao động say mê, nghiêm túc và tinh thần trách nhiệm cao - Công việc khí tượng và và vật lí địa cầu rất vất vả, nguy hiểm, lặp đi lặp lại dẫn đến việc làm cho con người ta dễ chán nản. Ý thức và nhận thấy được điều đó trong công việc mình làm, song anh vẫn làm công việc của mình một cách say mê đầy tính trách nhiệm. Anh ý thức được công việc mình làm là để phục vụ lợi ích chung của đất nước + Đo mưa: "Cái thùng đo mưa này…mưa xong đổ nước ra cái cốc li phân mà đo" + Đo nắng: "ánh nắng mặt trời xuyên qua kính nhật quang kí, đốt các mảnh giấy rồi theo mức độ, hình dáng vết cháy mà định nắng" + Đoán gió: nhìn khoảng cách giữa các răng cưa ở máy Vin mà đoán gió + Đo chấn động vỏ quả đất + Nửa đêm rét mướt, ghi và "ốp' kết quả về trung tâm => Lấy những con số cần sự chính xác, báo về trung tâm bằng bộ máy đàm nên đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ, cẩn thận - Đối với anh công việc tuy vất vả nhưng lại trở thành một trách nhiệm thiêng liêng, một lẽ sống rất riêng không thể thiếu: "Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất". - Anh không cho rằng mình cô đơn, bởi anh còn có công việc làm bạn, còn có đồng nghiệp song hành. Công việc còn cần những người như anh, thầm lặng nhưng không giản đơn. Anh càng yêu mến công việc hơn, khi biết việc phát hiện đám mây khô của mình góp phần làm cho không quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng => cảm thấy hạnh phúc.  * Lối sống giản dị, yêu đời. Nếp sống khoa học, ngăn nắp. - Cuộc đời riêng của anh thu gọn lại một góc gian trái phòng với chiếc giường con, một chiếc bàn học, một giá sách, tuy chỉ ở một mình nhưng rất gọn gàng, ngăn nắp - Yêu thiên nhiên, tự trồng nhiều loại hoa ở không gian mình sống: hoa dơn, hoa thược dược, vàng, tím, đỏ, hồng phấn, tổ ong… khiến cho ông họa sĩ và cô kĩ sư rất ngạc nhiên, thích thú * Khiêm tốn, giàu tình cảm, chân thành, bộc trực - Anh thấy mình không có điều gì đặc biệt đáng ngợi ca để được bác họa sĩ phác họa chân dung mình. Anh giới thiệu và kể cho bác họa sĩ và cô kĩ sư những tấm gương lao động đáng khâm phục và ngợi ca hơn mình: + Bác kĩ sư trồng rau dưới Sa Pa luôn tìm tòi tạo ra giống su hào to hơn, ngọt hơn cho nhân dân miền Bắc + Đồng chí nghiên cứu khoa học trong tư thế sẵn sàng chờ sét, nghiên cứu lập bản đồ sét + Anh bạn làm khí tưởng ở trạm trên đỉnh Phan –xi- păng cao 3143 m - Anh thanh niên hiếu khách, mời chè, vui vẻ hân hoan kể chuyện đời mình cho ông họa sĩ và cô kĩ sư. Anh gửi gắm những món quà "cây nhà lá vườn" và tình cảm nồng hậu của mình cho khách lại chơi. Là củ tam thất anh tự tay đào được biếu cho vợ ông họa sĩ đang ốm, là bó hoa được hợp lại từ những loại hoa khác nhau do tự tay anh trồng. - Anh cuống quýt giục nhanh nói chuyện vì thời gian cho các vị khách lên thăm ngắn ngủi lắm, chỉ có 25 phút. Anh rất chân thành, bộc trực, nói to những điều đáng lẽ người chỉ nghĩ, cũng là những điều người ta ít nghĩ. => Hiếu khách, niềm nở, nồng hậu, chân thành * Khao khát hòa mình với con người, với cuộc đời - Do đặc thù công việc, phải làm việc một mình, tại đỉnh núi, nơi hoang vắng, lạnh lẽo bởi sương dày mây phủ quanh năm nên anh có “ thèm” người. Thèm được tiếp xúc, trò chuyện và nắm bắt cuộc sống con người ở dưới xuôi tới mức khao khát, thậm chí là “bày trò”, lấy cớ để được gặp người: + Kiếm kế lấy khúc thân cây chắn ngang đường để nhìn, trông và nói chuyện với khách đi đường. + Ở liền trong trạm hàng tháng, bác lái xe dừng, bóp còi toe toe nhưng anh vẫn gan lì nhất định để bác lái xe phải thân hành lên trạm nói chuyện cùng mình => Sức trẻ với tinh thần nắm bắt và mong muốn cống hiến cho cuộc đời * Tiểu kết: Nhân vật anh thanh niên không được tác giả đặt tên riêng mà chỉ được định danh chung là anh thanh niên có ẩn ý mang tính chất đại diện. Đất nước ta còn rất nhiều những con người khác có tâm, có lòng nhiệt huyết, tinh thần trách nhiệm và phẩm chất đáng quý như vậy. Đó là tin vui, là điều đáng mừng cho một đất nước có những người trẻ như thế, chúng ta có quyền có niềm tin vào họ sẽ góp phần phát triển đất nước.  c. Ý nghĩa nhân vật anh thanh niên - Ca ngợi vẻ đẹp của những người lao động bình thường như anh thanh niên và ý nghĩa của những công việc thầm lặng và cao quý - Khiến ta thêm yêu con người và cuộc sống, thấy được ý nghĩa và niềm vui của lao động vì những mục đích chân chính một cách tự giác. - Thấy được trách nhiệm của mình với sự nghiệp chung của đất nước, thôi thúc ta rèn luyện bản thân để sống đẹp và làm gì đó có ích cho xã hội.  d. Nghệ thuật khắc họa nhân vật anh thanh niên - Tình huống truyện hợp lí, đơn giản, tự nhiên - Miêu tả nhân vật anh thanh niên thông qua  điểm nhìn của nhiều nhân vật ( bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư), thông qua miêu tả ngoại hình, xây dựng các đoạn đối thoại… => cái nhìn nhiều chiều, cảm nhận khách quan về con người, phẩm chất nhân vật. - Miêu tả nhân vật kết hợp tự sự và trữ tình ( những đoạn cảm nhận, nhận xét của bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư) - Giọng văn giàu chất chất thơ, bàng bạc rất đặc trưng thiên nhiên Sa Pa.  2. Các nhân vật khác - Trong truyện, ngoài nhân vật chính là anh thanh niên thì còn có sự xuất hiện của một số nhân vật khác, đó là: bác lái xe, ông họa sĩ, cô kĩ sư, bác kĩ sư vườn rau, đồng nghiệp của anh thanh niên. -  Bác lái xe tốt bụng, vui chuyện như một nhân vật dẫn chuyện nhưng làm ta khó quên - Ông họa sĩ già từng trải, xin anh em cơ quan hoãn "bữa tiệc" để đi chuyến thực tế "cuối cùng lên Tây Bắc trước lúc về hưu". Bút vẽ như là một quả tim thứ hai của ông. Đi và vẽ trở thành niềm khao khát , lẽ sống của ông. Ông yêu thêm cuộc sống, yêu thêm con người. Nửa giờ ông trò chuyện vói anh thanh niên, và thái độ chân tình của ông đối với cô kĩ sư như tình "cha con", làm ta cảm phục và yêu kính ông, vì ông là một nghệ sĩ chân chính, một trí thức lịch duyệt, một nhân cách đẹp có đời sống nội tâm phong phú. Ông cũng là người nhạy cảm, tinh tế khi mới đầu có ý định về Sa Pa ở hẳn nhưng chưa muốn về luôn do sợ buồn. Sau khi chứng kiến và nói chuyện với anh thanh niên, biết về sự lặng lẽ cống hiến của ông, ông mới thấy mình chưa thật hiểu cuộc đời và thấy khâm phục anh thanh niên biết nhường nào! - Cô kĩ sư nhẹ nhàng, tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, rất quý mến anh thanh niên - Bác kĩ sư vườn rau tận tụy, tìm tòi sản phẩm chất lượng cho con người - Anh kĩ sư tâm huyết, thầm lặng đo khí tượng trên đỉnh Phan-xi-păng cao 3412 m so với mực nước biển => Họ đều là những con người say mê, nhiệt huyết, trách nhiệm với lao động, có những phẩm chất tốt đẹp, đại diện cho những lớp người yêu đời, yêu cuộc sống.