I.  Tìm hiểu chung

1.  Tác giả

- Nguyễn Dữ (?-?), có sách phiên âm là Nguyễn Tự

- Quê: Thanh Miện - Hải Dương

- Thời đại: Sống ở Tk XVI: triều Lê khủng hoảng. các tập đoàn phong kiến Lê, Trịnh, Mạc tranh giành quyền bính, cuộc nội chiến kéo dài=> xã hội khủng hoảng

- Làm quan 1 năm rồi về nuôi mẹ già, sống ẩn dật.

2. Truyện Người con gái Nam Xương

- Trích từ "Truyền kì mạn lục"

* Tác phẩm "Truyền kì mạn lục"

+ Theo tựa của Hà Thiện Hán, viết năm 1547, trong thời gian Nguyễn Dữ ở ẩn ở vùng núi Thanh Hóa.

+ Bao gồm 20 truyện, ghi chép những truyện lạ kì ở thời Lí, Trần, Lên từ Nghệ An trở ra Bắc. Tuy nhiên Bùi Duy Tân lại cho răng Truyền kì mạn lục không chỉ đơn thuần là việc sưu tầm như các công trình khác như Linh Nam chích quái hay Thiên Nam Vân Lục và ghi chép những chuyện tản mạn mà còn là sự sáng tác văn học, bộc lộ tài năng và tinh thần của Nguyễn Dữ.

=> Lên án xã hội chính trị đen tối hủ bại, suy đồi

=> Đề cao quyền sống, quyền hạnh phúc của con người: tình nghĩa vợ chồng, tình yêu đôi lứa. Đống thời, thể hiện đời sống và lí tưởng của sĩ phu ẩn dật, được mệnh danh là "Thiên cổ tùy bút"

3. Nhan đề: Chuyện người con gái Nam Xương

- Gợi nên câu chuyện về một người con gái, quê ở Nam Xương nhưng tác giả lại không tiết lộ tên cô gái đó luôn từ nhan đề

=> Vừa rõ ràng lại vừa bí ẩn, gợi trí tò mò muốn biết thêm về cô gái đó thi cần phải đọc phần nội dung chi tiết  tác phẩm

4. Bố cục: 3 phần

- Phần 1: Từ đầu --> "lo liệu như đối với cha mẹ đẻ mình": Lai lịch, phầm chất, cuộc hôn nhân của Vũ Nương. Sự xa cách của chiến tranh

- Phần 2: Tiếp đến "nhưng việc trót qua rồi":Trương Sinh trở về, nghi oan nàng Vũ nương không chung thủy

- Phần 3: Còn lại: Cuộc sống của Vũ Nương ở dưới Thủy Cung và nàng được minh oan

 II.  Đọc, hiểu văn bản

1. Nhân vật Vũ Nương

 a. Vẻ đẹp toàn diện

- Thông qua lời giới thiệu của tác giả

+ "Tư dung tốt đẹp" --> nhan sắc xinh đẹp + phẩm chất đẹp đẽ, cao quý

=> Trương Phi con nhà hào phú mến vì dung hạnh, xin mẹ trăm lạng vàng cưới về -> tô đậm vẻ đẹp vẹn toàn của Vũ Nương

* Vẻ đẹp phẩm chất

- Người vợ, người mẹ đảm đang, người con dâu hiếu thảo

+ Khi Trương Sinh đi lính, một mình gánh vác, quán xuyến gia đình, một mình nuôi dạy con thơ và chăm sóc mẹ già

+ Mẹ chồng ốm: thuốc thang ân cần,  nâng giấc đỡ đần, cầu cúng thần phật

    Lời trăng trối của bà cụ trước khi mất -> cảm tạ chân thành tới con dâu --> tô đậm hơn lòng hiếu thảo đối với Vũ Nương.

+ Nết na thủy chung --> cao quý của phẩm hạnh.

=> Giữ gìn khuôn phép, gia đình không thất hòa

- Chồng đi lính: tâm sự, lo lắng, chỉ mong chồng trở về bình yên chứ không màng công danh. Giữ gìn trong suốt 3 năm trời ròng rã, bỏ cả điểm trang, máy áo rét gửi người ải xa…

- Khi chồng trở về, Vũ Nương đối mặt với nỗi oan về sự thất tiết . Nàng dùng lời lẽ dịu dàng khuyên chồng để giữ gia đình

- Giàu lòng vị tha

+ Bị nghi oan song chưa một  lời trách móc chồng, chỉ van xin thanh minh để chồng hiểu và mong muốn biết nguyên nhân cái oan.

+ Dưới thủy cung sẵn sàng tha thứ cho chồng:

Gửi thiếp hoa vàng cho Phan Lang nhờ đưa cho Trương Sinh, kêu lập đàn giải oan

=> Hoàn toàn tha thứ cho chồng

=> Vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam .

b. Số phận bất hạnh của Vũ Nương

- Sống cô đơn, lạnh lùng, vất vả

+ Thể xác: chồng đi lính, một mình nuôi dạy con thơ, một mình chăm sóc mẹ già, mẹ chồng mất một mình lo tang ma chu đáo.

+ Tinh thần: cô đơn cùng cực, nhớ chồng đau đáu của người vợ có chồng đi chinh chiến. Chi tiết cái bóng -> nhớ chồng, ước vọng sum họp gia đình. Nỗi lo lắng khôn nguôi khi thấy giặc khó lường

- Bị nghi oan

+ Do lời nói ngây thơ của bé Đản

+ Do tính hồ đồ, đa nghi, hay ghen lại hẹp hòi tàn nhẫn --> không tin tưởng Vũ Nương và không cho Vũ Nương giải oan

+ Do chiến tranh phong kiến --> gia đình li tán, xa cách --> thử thách niềm tin của Trương Sinh.

+ Do xã hội phong kiến, xã hội Nam quyền bất bình đẳng, trọng nam khinh nữ

* Hậu quả của nỗi oan: Trương Sinh mắng mỏ, đánh đuổi Vũ Nương ra khỏi nhà và nàng cùng đường tìm đến sông Hoàng Giang để tự tử --> phản ứng dữ dội, rửa oan cho chính mình.

=> Số phận bất hạnh, bi thảm của Vũ Nương, bản chất của xã hội phong kiến, không mang lại hạnh phúc cho phụ nữ.

=> Cái kết: cuộc sống không thực sự hạnh phúc dưới thủy cung

+ Yếu tố kì ảo xuất hiện : Vũ Nương được cứu sống -> cái kết có hậu, được hưởng cuộc sống bất tử, an nhàn, giàu sang nơi cung nước + minh oan trên bến Hoàng Giang

--> Ước mơ của Nguyễn Dữ muốn tìm chân lí hạnh phúc

- Song Vũ Nương không hạnh phúc thực sự -> kết thúc không trọn vẹn vì nàng luôn thương nhớ cuộc sống trần thế, muôn được trở về nhưng lại không được trở về nới trần gian ấy. Hạnh phúc chỉ như ảo ảnh

 2. Chi tiết cái bóng

- Chính là bóng của Vũ Nương được ánh đèn hắt lên tường

- Xuất hiện giữa truyện, là nguyên nhân của nỗi oan lạ kì, vừa có ý nghĩa thắt nút và giải nút cho nỗi oan của Vũ Nương

=> Tô đậm hơn tình cảnh éo le, bất công của Vũ Nương.

 III. Tổng kết

1. Nội dung

- Niềm cảm thương đối với số phận oan nghiệt của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến, đồng thời khẳng định vẻ đẹp truyền thống của họ.

- Lên án tố cáo chiến tranh phong kiến đã làm chia li, xa cách con người

- Lên án chế độ Nam quyền của xã hội phong kiến, bất công, không coi trọng người phụ nữ

2. Nghệ thuật

- Áng “thiên cổ tùy bút”, thành công về nghệ thuật dựng truyện, miêu tả nhân vật, kết hợp tự sự với trữ tình