Bài 2: Các nước Đông Nam Á giữa hai cuộc chiến tranh thế giới(1918- 1939)
I. Tình hình các nước Đông Nam Á sau Chiến tranh thế giới thứ nhất.
1. Tình hình kinh tế, chính trị – xã hội (đọc thêm)
a. Về kinh tế
- Bị lôi cuốn vào hệ thống kinh tế tư bản chủ nghĩa.
+ Thị trường tiêu thụ.
+ Cung cấp nguyên liệu thô.
b. Về chính trị
- Chính quyền thực dân khống chế và thâu tóm mọi quyền lực.
c. Về xã hội
- Sự phân hóa giai cấp diễn ra sâu sắc.
- Giai cấp tư sản dân tộc lớn mạnh, đồng thời giai cấp vô sản tăng nhanh về số lượng và ý thức cách mạng.
d. Cách mạng tháng Mười cũng tác động mạnh mẽ và thúc đẩy phong trào cách mạng giải phóng dân tộc ở Đông Nam Á.
2. Khái quát chung về phong trào độc lập ở Đông Nam Á
- Bước phát triển mạnh mẽ của phong trào dân tộc tư sản:
+ Trưởng thành lớn mạnh, giai cấp tư sản trong kinh doanh, chính trị.
+ Đảng Tư sản được thành lập và ảnh hưởng rộng rãi trong xã hội.
- Xu hướng vô sản xuất hiện đầu thế kỉ XX
+ Phát triển nhanh dẫn đến sự ra đời của Đảng Cộng sản.
+ Lãnh đạo cách mạng: đưa phong trào trở nên sôi nổi, quyết liệt.
II. Phong trào độc lập dân tộc ở Inđônêxia (đọc thêm)
* Giai đoạn 1:
- Tháng 5/1920: Đảng Cộng sản Inđônêxia được thành lập.
- Vai trò:
+ Lãnh đạo cách mạng, tập hợp quần chúng.
+ Đưa cách mạng phát triển lan rộng ra khắp cả nước.
+ Tiêu biểu: Khởi nghĩa vũ trang Giava và Xumatơra (1926 – 1927).
* Giai đoạn 2:
- Năm 1927: Quyền lãnh đạo phong trào cách mạng chuyển sang Đảng dân tộc Inđônêxia (của giai cấp tư sản)
- Chủ trương
+ Hòa bình.
+ Đoàn kết dân tộc.
+ Đòi độc lập.
- Đầu thập niên 30: Phong trào lên cao và lan rộng khắp các đảo.
- Cuối thập niên 30: Phong trào cách mạng lại bùng lên với nét mới:
+ Chống chủ nghĩa phát xít.
+ Đoàn kết dân tộc, Liên minh chính trị Inđônêxia được thành lập.
+ Khẳng định ngôn ngữ, quốc kì, quốc ca.
+ Chủ trương hợp tác với thực dân Hà Lan.
III. Phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở Lào và Campuchia
* Nguyên nhân
- Sau Chiến tranh thế giới thứ nhất, thực dân Pháp tăng cường khai thác thuộc địa.
- Chính sách khai thác tàn bạo, chế độ thuế khóa, lao dịch nặng nề.
- Đã bùng nổ phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở Đông Dương.
* Nét chính của phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp ở Đông Dương
|
Tên cuộc khởi nghĩa |
Thời gian |
Nhận xét chung |
Lào |
Ong Kẹo và Comanđam |
Kéo dài 30 năm |
phát triển mạnh mẽ. |
Chậu Pachay |
1918 - 1922 |
Mang tính tự phát, lẻ tẻ. |
|
Campuchia |
Phong trào chống thuế. Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa vũ trang của nhân dân Rôlêphan. |
1925 - 1926 |
- Có sự liên minh chiến đấu của cả 3 nước. - Sự ra đời của ĐCS Đông Dương đã tạo nên sự phát triển mới của cách mạng Đông Dương |
Nhận xét
- Ở Lào: phong trào đấu tranh phát triển mạnh những mang tính tự phát, chủ yếu ở địa bàn Bắc Lào phong trào cách mạng liên hệ chặt chẽ với Việt Nam.
- Ở Campuchia: phong trào bùng lên mạnh mẽ vào 1825 - 1926, phát triển thành đấu tranh vũ trang. Cũng mang tính tự phát, phân tán.
- Ở Việt Nam: phong trào phát triển mạnh mẽ:
+ Năm 1930 Đảng Cộng sản Đông Dương ra đời mở ra thời kì mới của cách mạng 3 nước Đông Dương.
+ Tập hợp - đoàn kết tất cả các giai cấp, các lực lượng trong xã hội.
+ Xây dựng cơ sở của Đảng Cộng sản ở nhiều nơi.
+ Đưa phong trào cách mạng phát triển theo xu hướng vô sản.
Trong những năm 1936-1939 Mặt trận Dân chủ Đông Dương tập hợp nhân dân chống phát xít và chiến tranh.Một số cơ sở của Đảng cộng sản Đông Dương được xây dựng và củng cố ở Viêng Chăn, Phnom Pênh … kích thích đấu tranh ở Lào và Campuchia.
IV. Cuộc đấu tranh chống thực dân Anh ở Mã Lai và Miến Điện (đọc thêm)
1. Mã Lai
- Nguyên nhân: Chính sách bóc lột nặng nề.
- Nét chính
+ Đầu thế kỉ XX, phong trào bùng lên mạnh mẽ.
+ Hình thức đấu tranh phong phú.
+ Phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân phát triển. Tháng 4/1030: Đảng Cộng sản Mã Lai được thành lập.
2. Miến Điện
- Đầu thế kỉ XX, phong trào đã phát triển mạnh:
+ Phong phú về hình thức đấu tranh.
+ Lôi cuốn đông đảo mọi tầng lớp.
+ Lãnh đạo: ốt-ta-ma
- Thập niên 30, phong trào có bước phát triển cao hơn:
+ Phong trào Tha Kin đòi quyền tự chủ.
+ Đông đảo quần chúng hưởng ứng .
+ Năm 1937: Thắng lợi, Miến Điện tách khỏi ấn Độ và được hưởng quy chế tự trị.
V. Cuộc cách mạng năm 1932 ở Xiêm (Thái Lan) ( đọc thêm)
- Xiêm là quốc gia độc lập nhưng chỉ là hình thức.
- Cuộc cách mạng năm 1932:
+ Nguyên nhân: Do sự bất mãn của các tầng lớp nhân dân với nền quân chủ chuyên chế.
+ Bùng nổ ở Băng Cốc dưới sự lãnh đạo của giai cấp tư sản mà thủ lĩnh là: Pridi Phanômiông.
+ Lật đổ nền quân chủ chuyên chế, lập nên nền quân chủ lập hiến. Mở đường cho Xiêm phát triển theo hướng tư bản.
- Tính chất: Là cuộc cách mạng tư sản không triệt để.