I.  Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Viễn Phương ( 1928 – 2005), tên khai sinh là Phan Thanh Viễn

- Quê: An Giang

- Là cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở miền Nam thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

2. Bài thơ Viếng lăng Bác

- HCST: được sáng tác vào năm 1976, sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết thúc thắng lợi, ngay sau khi nhà thơ ra miền Bắc, vào lăng viếng Bác Hồ.

- Xuất xứ: in trong tập thơ “ Như mây mùa xuân” ( 1978)

3.  Bố cục: tương ứng với 4 khổ thơ

- Khổ 1: Cảm xúc của nhà thơ khi đến lăng Bác

- Khổ 2: Cảm xúc của nhà thơ khi đứng trước lăng Bác

- Khổ 3: Cảm xúc của nhà thơ khi vào trong lăng Bác

-  Khổ 4: Cảm xúc của nhà thơ phải rời lăng Bác

ðMạch cảm xúc theo trình tự viếng thăm lăng Bác

II.  Đọc- hiểu văn bản

  1. Cảm xúc của Bác khi đến lăng Bác

- Xúc động, thốt ra thành lời giãi bày.

- Nghệ thuật:

+ Cách xưng hô “ con – bác” cho thấy sự gần gũi, ấm áp

+ Thán từ “ ôi” à dạt dào cảm xúc

- Hình ảnh cây tre Việt Nam mà nhà thơ trông thấy khi đến thăm lăng Bác, gợi về tinh thần phẩm chất của người dân Việt Nam: kiên cường, hiên ngang, “ bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”. Chính nhở những  đức tính đó mà dân tộc Việt Nam đã thắng được thế lực xâm lược mạnh nhất lúc bấy giờ là Pháp và Mĩ để có ngày hòa bình độc lập. Và trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước đó, Bác Hồ là một người có công rất lớn, tìm ra ánh sáng của độc lập – tự do, là vị cha già kính yêu của dân tộc.

=> Nhà thơ xúc động nghẹn ngào, trân trọng và biết ơn Bác và phẩm chất tốt đẹp của dân tộc ta.

2. Cảm xúc của nhà thơ khi đứng trước lăng Bác

-  Đứng trước lăng Bác, nhà thơ đã quan sát và có một sự liên tưởng, so sánh: mặt trời của tự nhiên và “ mặt trời trong lăng” , chính là Bác Hồ.. Mặt trời là của tự nhiên vũ trụ, tồn tại mãi mãi, bất diệt. Nó đã mang lại sự sống cho muôn loài, tỏa nắng ấm, cũng như Bác đã tìm ra con đường thoát khỏi gông cùm, xiềng xích của bọn xâm lược. Hình ảnh so sánh cho thấy dường như nhà thơ cho độc giả thấy được sự bất tử của Bác. Người vẫn sẽ còn sống mãi, còn trường tồn mãi với thời gian, với hồn thiêng sông núi, trong trái tim của những đứa con đất Việt.

- Câu thơ : “ Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân”: hình ảnh ẩn dụ chỉ dòng người đến viếng thăm Bác

- Nghệ thuật: biện pháp so sánh cùng với những hình ảnh ẩn dụ đã cho thấy được sự thành kính nghiêng mình trước vong linh Người, thể hiện được lòng biết ơn vô hạn của nhà thơ , cũng như của tất cả người con Việt Nam dành cho vị cha già kính yêu của dân tộc.

3.  Cảm xúc của nhà thơ khi vào trong lăng Bác

-              “ Bác nằm trong giấc ngủ bình yên

                Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền”.

+ “Vầng trăng sáng dịu hiền” : ánh đèn nhẹ chiếu lên thi hài của Bác cho nhân dân nhìn thăm Viếng Bác

+ Nghệ thuật so sánh, ẩn dụ, nói giảm nói tránh

 =>Nhà thơ coi  Bác đang có một giấc ngủ ngon lành, bình yên hơn tất thảy à giảm nhẹ sự đau thương mất mát trước sự ra đi của Bác

-  “ Vẫn biết trời xanh là mãi maĩ

      Mà sao nghe nhói ở trong tim”

+ Trời xanh mãi mãi: quy luật bất biến của tự nhiên. Rằng cũng như “trời xanh là mãi mãi”, tình cảm của mọi người con đất Việt dành cho Bác trước sau như một, nhưng sự ra đi của Người là một mất mát quá lớn đối với dân tộc Việt Nam. Họ không thôi xót xa, nhớ thương Người: “ Mà sao nghe nhói ở tong tim!”

4. Cảm xúc sau khi rời lăng Bác

- Nhớ thương nghẹn ngào, “ thương trào nước mắt”

- Ước nguyện hóa thành “ chim hót quanh lăng”, “ đóa hoa tỏa hương đâu đây”, “ cây tre trung hiếu chốn này” để mãi gần Bác, bảo vệ và biết ơn Bác

- Nghệ thuật: Điệp từ “ muốn” lặp lại 3 lần cho thấy được ước nguyện chân thành, khao khát mãnh liệt tự trong sâu thẳm tâm nguyện của nhà thơ Viễn Phương.

III. Tổng kết

1. Nội dung

- Bài thơ Viếng lăng Bác thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ khi vào lăng viếng Bác.

2. Nghệ thuật

- Bài thơ có giọng điệu trang trọng và tha thiết, nhiều hình ảnh ẩn dụ đẹp và gợi cảm, ngôn ngữ bình dị mà cô đúc