I. Tìm hiểu chung

1. Vị trí đoạn trích

   - Sau đoạn tả tài sắc chị em Thúy Kiều, thuộc phần 1: Gặp gỡ và đính ước.

2. Nội dung đoạn trích: Tả cảnh ngày xuân trong tiết Thanh minh và cảnh du xuân của chị em Thúy Kiều.

3. Bố cục: 3 phần

- Phần 1: 4 câu đầu: Khung cảnh ngày xuân

- Phần 2: 8 câu tiếp theo: Khung cảnh lễ hội thanh minh

- Phần 3: Còn lại: Cảnh hai chị em đi lễ hội ra về

 II. Đọc- hiểu đoạn trích

 1. Bức tranh ngày xuân

- Thời gian: ngày xuân, với dấu hiệu: "con én đưa thoi"

+ Hình ảnh chim én thoi đưa vừa là dấu hiệu báo hiệu mùa xuân, vừa ngụ ý chỉ ngày xuân trôi qua nhanh quá --> ẩn dụ

+ "Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi": Chín chục ngày xuân thì nay đã ngoài sáu chục, tức thời gian trôi qua rất nhanh, chẳng mấy mà hết xuân.

- Không gian:

+ Thiều quang: ánh sáng đẹp, tinh khôi

+ "Cỏ non xanh tận chân trời": phụ từ “tận” gợi sự trải rộng của cỏ non xanh mượt, cảm tưởng như chạy dài đến tận chân trời => gợi sự khoáng đạt, trong trẻo

+ Cành lê trắng có điểm một vài bông hoa => gợi sự tinh khiết, nhẹ nhàng,

=> Miêu tả điểm nhấn, mang tính gợi- chấm phá, điểm xuyết

=> Khung cảnh ngày xuân với cảnh thiên nhiên tươi đẹp, trong trẻo , thanh khiết, tinh khôi, sinh động, hấp dẫn người đọc.

2. Khung cảnh lễ hội Thanh minh

- Thời gian: tháng ba

- Lễ Thanh minh có hai hoạt động cùng diễn ra một lúc, đó là: Lễ ( tảo mộ) và Hội đạp thanh (chơi xuân giẫm lên cỏ)

• Khung cảnh lễ hội

-       "Gần xa nô nức yến anh

Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân"

=> Từ khắp nơi, từng đoàn người nhộn nhịp đi chơi xuân. Chị em xúng xính diện quần áo đẹp để chơi xuân .

- "Dập dìu tài tử giai nhân": xuất hiện nhiều trai tài gái sắc, trai thanh gái tú.

- "Ngựa xe như nước áo quần như nêm": phương tiện đi lại và mọi người đông đúc, chật như nêm.

=> Gợi một cảnh hội Thanh minh rất đông vui, nhộn nhịp

- Các từ ngữ: gần xa, nô nức, dập dìu, sắm sửa => gợi lên tâm thế hào hứng, náo nức của mọi người khi dự hội Thanh minh

• Trong hội xuân vui tươi, nhộn nhịp đó, người ta vẫn không quên hướng về và bày tỏ lòng biết ơn, thành kính đến những người đã mất, đó là lễ Tảo mộ.

                                             “Ngổn ngang gò đống kéo lên,

                                         Thoi vàng võ rắc cho tiền giấy bay”.

Đây chính là nét đẹp văn hóa truyền thống về mặt tinh thần và tâm linh của dân tộc.

3. Cảnh hai chị em ra về

- Thời điểm: "Tà tà bóng ngả về Tây", đây là lúc mặt trời bắt đầu lặn, ánh nắng tắt dần.

- Chị em Vân - Kiều ra về với một tâm trạng khá lưu luyến, tiếc nuối khi hội tàn. Hình ảnh “chị em thơ thẩn dan tay ra về” cũng cho thấy được tâm trạng bâng khuâng, buồn không có lí do của một tâm hồn đa sầu đa cảm. Chi tiết này cũng gợi nên được sự hồn nhiên, thánh thiện, trong trẻo trong tâm hồn của hai chị em.

- Cảnh vẫn mang cái thanh, cái dịu của mùa xuân: nắng nhạt, khe nước nhỏ, một nhịp cầu nhỏ bắc ngang. Mọi chuyển động đều nhẹ nhàng: mặt trời từ từ ngả bóng về tây, bước chân người thơ thẩn, dòng nước uốn quanh. Tuy nhiên, không khí nhộn nhịp, rộn ràng của lễ hội không còn nữa, tất cả đang nhạt dần, lặng dần.

- Từ láy "tà tà", "thanh thanh", "nao nao"… không chỉ biểu đạt sắc thái cảnh vật mà còn bộc lộ tâm trạng con người. Đây cũng có thể là tâm trạng buồn, nhạy cảm của Thúy Kiều đã nhuốm lên cảnh vật. Ta lại thấy cảm giác bâng khuâng, xao xuyến về một ngày vui xuân đang còn mà sự linh cảm về điều sắp xảy ra đã xuất hiện. "Nao nao dòng nước uốn quanh" báo trước ngay sau lúc này, Kiều sẽ gặp nấm mồ Đạm Tiên và chàng thư sinh Kim Trọng.

 III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

-  Bút pháp miêu tả giàu chất tạo hình

-  Tả cảnh ngụ tình

-  Từ ngữ trong sáng, giàu chất thơ

2.  Nội dung

- Bức tranh thiên nhiên, lễ hội mùa xuân tươi đẹp, trong sáng.

- Tâm hồn trong sáng, ngây thơ, nhạy cảm của chị em Thúy Kiều