Bài 1: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918)
I. Nguyên nhân của chiến tranh
- Chủ nghĩa tư bản phát triển theo quy luật không đều làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc ở cuối thế kỉ XIX đầu XX.
- Sự phân chia thuộc địa giữa các đế quốc cũng không đều. Đế quốc già (Anh, Pháp) nhiều thuộc địa. Đế quốc trẻ (Đúc, Mĩ) ít thuộc địa.
=> Mâu thuẫn giữa các đế quốc về vấn đề thuộc địa nảy sinh và ngày càng gay gắt.
- Các cuộc chiến tranh giành thuộc địa đã nổ ra ở nhiều nơi.
+ Chiến tranh Trung – Nhật (1894 – 1895).
+ Chiến tranh Mĩ – Tây Ban Nha (1898).
+ Chiến tranh Anh – Bô-ơ (1899 – 1902).
+ Chiến tranh Nga – Nhật (1904 – 1905).
- Trong cuộc đua giành giật thuộc địa, Đức là kẻ hiếu chiến nhất. Đức đã cùng áo – Hung, Italia thành lập “phe liên minh”, năm 1882 chuẩn bị chiến tranh chia lại thế giới.
-Để đối phó Anh đã kí với Nga và Pháp những Hiệp ước tay đôi hình thành phe Hiệp ước (đầu thế kỉ XX).
- Cả 2 khối quân sự đối đầu điên cuồng chạy đua vũ trang, chuẩn bị chiến tranh chia lại thế giới => chiến tranh đế quốc không thể tránh khỏi.
- Nguyên cớ trực tiếp của chiến tranh là do một phần tử Xéc-bi ám sát hoàng thân kế vị ngôi vua áo – Hung.
II. Diễn biến của chiến tranh
1. Giai đoạn thứ nhất của chiến tranh (1914 – 1916)
|
Thời gian |
Chiến sự |
Kết quả |
|
1914 |
- ở phía Tây: ngay đến 3/8 Đức tràn vào Bỉ, đánh sang Pháp. - Cùng lúc ở phía Đông: Nga tấn công Đông Phổ. |
- Đức chiếm được Bỉ, một phần nước Pháp uy hiếp thủ đô Pa-ri. - Cứu nguy cho Pa-ri |
|
1915 |
- Đức, áo – Hung dồn toàn lực tấn công Nga. |
- Hai bên ở vào thế cầm cự trên một Mặt trận dài 1200km. |
|
1916 |
- Đức chuyển mục tiêu về phía Tây tấn công pháo đài Véc-đoong. |
- Đức không hạ được Véc-đoong, 2 bên thiệt hại nặng. |
2. Giai đoạn thứ 2 (1917 – 1918)
|
Thời gian |
Chiến sự |
Kết quả |
|
2/1917 |
- Cách mạng dân chủ tư sản Nga thành công. |
- Chính phủ tư sản lâm thời ở Nga vẫn tiếp tục chiến tranh. |
|
2/4/1917 |
- Mĩ tuyên chiến với Đức, tham gia vào chiến tranh cùng phe Hiệp ước - Trong năm 1917 chiến sự diễn ra trên cả 2 Mặt trận Đông và Tây Âu. |
- Có lợi cho phe Hiệp ước.
- Hai bên ở vào thế cầm cự. |
|
11/1917 |
- Cách mạng tháng 10 Nga thành công |
- Chính phủ Xô viết thành lập |
|
3/3/1918 |
- Chính phủ Xô viết kí với Đức Hiệp ước Bơ-rét Li-tốp. |
- Nga rút khỏi Xô viết thành lập. |
|
Đầu 1918 |
- Đức tiếp tục tấn công Pháp |
- Một lần nữa Pa-ri bị uy hiếp |
|
7/1918 |
- Mĩ đổ bộ vào châu Âu, chớp thời cơ Anh – Pháp phản công. |
- Đồng minh của Đức đầu hàng: Bungari 29/9, Thổ Nhĩ Kỳ 30/10, áo – Hung 2/11 |
|
9/11/1918 |
- Cách mạng Đức bùng nổ |
- Nền quân chủ bị lật đổ |
|
11/11/1918 |
- Chính phủ Đức đầu hàng |
- Chiến tranh kết thúc |
III. Hậu quả của cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất.
* Hậu quả của chiến tranh
- Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc với sự thất bại của phe liên minh, gây nên thiệt hại nặng nề về người và của.
+ Khoảng 1,5 tỉ người bị lôi cuốn vào vòng khói lửa.
+ 10 triệu người chết.
+ 20 triệu người bị thương.
+ Tiêu tốn 85 tỉ đô la.
- Cách mạng tháng Mười Nga thành công đánh dấu bước chuyển biến lớn trong cục diện chính trị thế giới.
* Tính chất:
- Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa.
