I. Bệnh truyền nhiễm

1) Khái niệm

- Bệnh truyền nhiễm là bệnh có thể lây lan từ cá thể này sang cá thể khác.

- Tác nhân gây bệnh: Vi khuẩn, virut, vi nấm, động vật nguyên sinh,...

- Điều kiện gây bệnh: độc lực, số lượng đủ lớn, con đường xâm nhập thích hợp.

2) Phương thức lây truyền

a. Truyền ngang

- Qua đường hô hấp: sol khí bắn ra hoặc do hắt hơi.

- Qua đường tiêu hóa: vi sinh vật từ phân vào cơ thể qua thức ăn, nước uống bị nhiễm.

- Qua tiếp xúc trực tiếp: qua vết thương, quan hệ tình dục,…

- Qua động vật cắn hoặc côn trùng đốt.

b. Truyền dọc

- Truyễn từ mẹ sang thai nhi qua nhau thai, nhiễm khi sinh nở hoặc qua sữa mẹ.

3) Các bệnh truyền nhiễm thường gặp do virut

a. Bệnh đường hô hấp

- VD: bệnh viêm phổi, cảm lạnh, viêm đường hô hấp cấp (SARS),…

- Tác nhân gây bệnh: 90% là do virut. 

- Con đường xâm nhập: Virut từ sol khí $\to$ niêm mạc $\to$ mạch máu $\to$ tới các cơ quan của đường hô hấp.

b. Bệnh đường tiêu hoá

- VD: quai bị, tiêu chảy, viêm gan,…

- Con đường xâm nhập: Virut xâm nhập qua miệng $\to$ nhân lên trong mô bạch huyết $\to$ xâm nhập vào máu tới các cơ quan khác nhau của hệ tiêu hóa hoặc vào xoang ruột để theo phân ra ngoài.

c. Bệnh hệ thần kinh

- VD: bệnh dại, viêm màng não, bại liệt,…

- Con đường xâm nhập: Virut xâm nhập vào cơ thể $\to$ vào máu hoặc dây thần kinh ngoại vi $\to$ hệ thần kinh trung ương.

d. Bệnh đường sinh dục

- VD: mụn cơm sinh dục, ung thư cổ tử cung,…

- Con đường xâm nhập: Lây trực tiếp qua quan hệ tình dục

e. Bệnh da

- VD: đậu mùa, mụn cơm, sởi…

- Con đường xâm nhập:

+ Virut xâm nhập vào cơ thể $\to$ máu $\to$ da.

+ Lây trực tiếp qua tiếp xúc.

II. Miễn dịch

1) Khái niệm miễn dịch

- Miễn dịch là khả năng của cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

2) Phân loại miễn dịch

a. Miễn dịch không đặc hiệu

- Là miễn dịch tự nhiên mang tính bẩm sinh.

- Đó là các hàng rào bảo vệ cơ thể: 

+ Da, niêm mạc chống không cho vi sinh vật xâm nhập.

+ Tuyến nhung mao chuyển động đẩy các vi sinh vật ra ngoài.

+ Nước mắt rửa trôi vi sinh vật ra khỏi cơ thể.

+ Dịch axit của dạ dày phá hủy vi sinh vật mẫn cảm axit, dịch mật phân hủy vỏ ngoài chứa lipit.

+ Đại thực bào và bạch cầu trung tính tiêu diệt các vi sinh vật nhờ cơ chế thực bào.

- Đặc điểm: Miễn dịch không đặc hiệu không đòi hỏi phải có sự tiếp xúc với các kháng nguyên.

b. Miễn dịch đặc hiệu

- Miễn dịch đặc hiệu là miễn dịch xảy ra khi có kháng nguyên xâm nhập.

b1. Miễn dịch thể dịch 

- Là miễn dịch sản xuất ra kháng thể nằm trong thể dịch như máu, sữa, dịch bạch huyết.

- Kháng nguyên phản ứng đặc hiệu với kháng thể.

b2. Miễn dịch tế bào 

- Là miễn dịch có sự tham gia của các tế bào T độc có nguồn gốc từ tuyến ức.

- Quá trình: Khi tế bào T phát hiện  tế bào khác bị nhiễm thì nó sẽ tiết ra prôtêin độc làm tan tế bào nhiễm, khiến virut không thể nhân lên.

- Miễn dịch tế bào có vai trò quan trọng đối với những bệnh do virut gây ra.

3) Phòng chống bệnh truyền nhiễm

- Tiêm chủng phòng bệnh.

- Kiểm soát vật trung gian truyền bệnh.

- Giữ gìn vệ sinh cá nhân và cộng đồng.