I . ĐỊNH NGHĨA, PHÂN LOẠI, DANH PHÁP:

1. Định nghĩa:

* Anđehit: Là hợp chất hữu cơ mà phân tử chứa nhóm   –CH=O liên kết trực tiếp với gốc hidrocacbon hay nguyên tử H   

Nhóm -CHO là nhóm chức của anđehit.

Ví dụ:

HCH=O,  CH₃CH= O,   C₆H₅ – CHO,

O=CH – CH=O, CH₂ =CH – CH =O…

2. Phân loại:

Dựa theo đặc điểm gốc hiđrocacbon và số lượng nhóm   -CHO.

3. Danh pháp:

a. Tên thông thường :

Tên = anđehit + tên axit tương ứng

Thí dụ: ( xem bảng)

b. Tên thay thế:

- Chọn mạch C duy nhất chứa nhóm -CHO làm mạch chính.

- Đánh số từ nhóm - 

Tên = Hiđrocacbon tương ứng + al

 II. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO- TÍNH CHẤT VẬT LÍ:

1. Đặc điểm cấu tạo:

- Trong anđehit có chứa nhóm chức

- Liên kết C = O gồm 1 liên kết σ  bền và 1 liên kết π kém  bền. Vậy anđehit có tính chất giống anken. Các anđehit có tính oxi hoá và tính khử.

2. Tính chất vật lí:

- Do đặc điểm cấu tạo  nhóm -CH=O

( không có nhóm –OH), vì vậy không tạo liên kết hiđro.

- Các anđehit có nhiệt độ sôi thấp hơn so với rượu có cùng số nguyên tử C.

- HCHO, CH₃CHO là chất khí, tan tốt trong nước. Còn lại là chất lỏng hoặc rắn, khi M càng lớn thì độ tan giảm.

- Dung dịch HCHO trong nước gọi là fomon, dung dịch bào hoà 37-40% gọi là fomalin.

 III. ỨNG DỤNG: (Sgk)

IV.  ĐIỀU CHẾ:

1. Từ ncol bậc I:Tổng quát:

R-CH₂OH + CuO → R-CHO + Cu + H₂O

2. Từ hiđrocacbon:

- Điều chế anđehitfomic từ metan:

        CH₄ + O₂  → HCHO + H₂O

-  Từ etilen ( phương pháp hiện đại)

2CH₂ = CH₂ + O₂  → 2CH₃CHO

- Từ axetilen:

 CHCH + HOH → CH₃CHO

IV. TÍNH CHẤT HOÁ HỌC:

1. Phản ứng cộng hiđro:

- Cộng vào liên kết đôi C = O:

    H-CH= O + H₂   →  CH₃OH

      Metanal                  metanol

CH₃- CH=O+H₂  → CH₃-CH₂OH

 Etanal                              etanol

Tổng quát:

R-CH=O + H₂  →  R-CH₂-OH

 Anđehit                         ancol (bậc1)

(coxh)         (ck) 

2. Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn:

- Chuyển nhóm –CH= O thành nhóm

 Với AgNO₃ trong dd NH₃.

Thí dụ:

HCHO + 2AgNO₃ + H₂O + 3NH₃

2. Phản ứng oxi hoá không hoàn toàn:

- Chuyển nhóm –CH= O thành nhóm

 Với AgNO₃ trong dd NH₃.

Thí dụ:

HCHO + 2AgNO₃ + H₂O + 3NH₃→ HCOONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag↓

( ck)           (coxh)

 B. XETON

I. Định nghĩa:

* Xeton là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm >C→O liên kết trực tiếp với 2 nguyên tử C khác .

* VD:

CH₃-CO-CH₃ : dimetyl xeton       (axeton)

CH₃-CO-C₆H₅ : metyl phenyl xeton.    (axetophenol)

CH₃-CO-CH→CH₂ : metyl vinyl xeton

 II. Tính chất hóa học :

* Giống andehit : Cộng H₂ tạo thành ancol bậc 2.

VD : CH₃-CO-CH₃ + H₂→ CH₃-CH(OH)-CH₃.

* Khác với andehit : không tham gia phản ứng tráng bạc.

III. Điều chế:

1. Từ ancol bậc 2:

R-CH(OH)-R¹ + CuO → R-CO-R¹ + H₂O + Cu.

2. Từ hidrocacbon:

* Oxi hóa không hoàn toàn cumen ta được axeton và phenol:

C₆H₅-CH(CH₃)₂ + O₂ → CH₃-CO-CH₃ + C₆H₅OH.

 IV. Ứng dụng:(sgk)