I. Khái niệm về hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ:

1. Khái niệm

- Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon (trừ các oxit của cacbon, muối cacbonat, xianua và cacbua…)

- Hoá học hữu cơ là ngành hoá học nghiên cứu các hợp chất hữu cơ. 

2. Đặc điểm chung của hợp chất hữu cơ

      - Đặc điểm cấu tạo : Liên kết hóa học chủ yếu trong hợp chất hữu cơ là liên kết cộng hóa trị.

      - Tính chất vật lý :            

+ Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp.

+ Phần lớn không tan trong nước, nhưng tan nhiều trong các dung môi hữu cơ.

      - Tính chất hóa học :

+ Các hợp chất hữu cơ thường kém bền với nhiệt và dễ cháy.

+ Phản ứng hóa học của các hợp chất hữu cơ thường xảy ra chậm và theo nhiều hướng khác nhau, nên tạo ra hỗn hợp nhiều sản phẩm.

II.Phân loại và gọi tên các hợp chất hữu cơ:

1. Phân loại

a. Dựa vào thành phần các nguyên tố:

- Hợp chất hữu cơ thường chia thành hai loại :

+ Hiđrocacbon : Là những hợp chất hữu cơ trong phân tử chỉ chứa hai nguyên tố C, H. Hiđrocacbon lại được chia thành các loại : Hiđrocacbon no (CH₄, C₂H₆…) ; hiđrocacbon không no (C₂H₄, C₂H₂…) ; hiđrocacbon thơm (C₆H₆, C₇H₈…).

+ Dẫn xuất của hiđrocacbon : Là những hợp chất hữu cơ mà trong phân tử ngoài các nguyên tố C, H thì còn có những nguyên tố khác như O, N, Cl, S.… Dẫn xuất của hidđrocacbon lại được chia thành dẫn xuất halogen như CH₃Cl, C₆H₅Br,…; ancol như CH₃OH, C₂H₅OH,…; anđehit như HCHO, CH₃CHO.

b. Theo mạch  cacbon: mạch phân nhánh, không phân nhánh và mạch vòng

2. Nhóm chức

      - Là những nhóm nguyên tử (-OH, -CHO, -COOH, -NH₂…) gây ra phản ứng đặc trưng của phân tử hợp chất hữu cơ.

3. Danh pháp hữu cơ

a. Tên thông thường

      Tên thông thường củahợp chất hữu cơ thường hay được đặt theo nguồn gốc tìm  ra chúng, đôi khi có thể có phần đuôi để chỉ rõ hợp chất thuộc loại nào.

Ví dụ : HCOOH  : axit fomic              ;  CH₃COOH : axit axetic ; C₁₀H₂₀O : mentol

                       (formica : Kiến)               (acetus : Giấm)                (mentha piperita : Bạc hà)

b.Tên hệ thống theo danh pháp IUPAC

● Tên gốc - chức: tên phần gốc  ||  tên phần định chức

     (etyl   ||   clorua)                    (etyl  ||   axetat )                    (etyl  metyl  ||  ete)         

            CH₃CH₂ -  Cl                          CH₃CH₂ -O-COCH₃                          CH₃ CH₂ - O - CH₃

● Tên thay thế

    Vi dụ :       CH₄                   CH₃Cl                     C2H6                       C₂H5Cl

                    Metan              Clometan                  Etan                     Cloetan

Tên thay thế được viết liền (không viết cách như tên gốc - chức), có thể được phân làm ba phần như sau :

            H₃C-CH₃                       H₃C-CH₂Cl                        H₂C=CH₂                        HC [Math Processing Error]$\equiv$CH     

           (et + an)                     (clo + et + an)                 (et + en)                         (et + in)          

              etan                              cloetan                           eten                            etin          

      CH₂=CH-CH₂-CH₃             CH₃-CH=CH-CH₃       

but-1-en                              but-2-en                         

Để gọi tên hợp chất hữu cơ, cần thuộc tên các số đếm và tên mạch cacbon 

 III. Sơ lược về phân tích nguyên tố:

1. Phân tích định tính:

a. Mục đích: Xác định các nguyên tố có trong hợp chất hữu cơ.

b. Nguyên tắc: Chuyển hợp chất hữu cơ thành các chất vơ cơ đơn giản, rồi nhận biết bằng phản ứng đặc trưng.

c. Phương pháp tiến hành:

* Xác định C,H:            

* Xác định nitơ: Chuyển N thành NH₃ → quì ẩm hóa xanh→ có N

2. Phân tích định lượng:

a. Mục đích: Xác định % khối lượng các nguyên tố trong phân tử HCHC.

 b. Nguyên tắc: Cân 1 lượng chính xác HCHC (a gam), sau đó chuyển HCHC thành HCVC, rồi định lượng chúng bằng PP khối lượng hoặc thể tích.

 c. Biểu thức tính:

[Math Processing Error]$$\begin{gathered} - m_C=\frac{m_{C{O}_2}}{44}.12 => \%C=\frac{m_C}{a}.100\% \\ -m_H=\frac{m_{H_{2}O}}{18} => \%H=\frac{m_H}{a}.100\% \\ - m_N=2.\frac{m_{N_2}}{22,4}.14 => \%N=\frac{m_N}{a}.100\% \end{gathered}$$

- m_O=a-(m_C+m_H+m_N+...)

=> %O=100%-(%C +%H +%N +...)